De traditionele stad is ingericht op winkelend publiek, maar steeds meer mensen kopen via internet. Of ze kopen in winkelcentra buiten de stad waar je gratis kunt parkeren. Wat gebeurt er met de klassieke winkels die het niet meer trekken? En welke gevolgen heeft dat voor de algemene leefbaarheid van de stad? Buitengewoon hoogleraar Cor Molenaar schreef er twee boeken over. De bestseller ‘Het einde van de winkels’ en zijn laatste boek ‘Red de winkel!’ met tips voor winkeliers, ondernemers en beleidsmakers om te kunnen overleven.

Veel boekenwinkels en platenzaken zijn al verdwenen en we zien steeds meer prijsstunters en franchiseketens in hun plaats verschijnen. Dit, in combinatie met hoge parkeertarieven in de binnenstad, maakt het risico op leegstand en verval in regionale centra vrij groot.

Als we niet snel collectief het probleem met winkels onderkennen en aanpakken dan zullen veel binnensteden binnen afzienbare tijd onleefbaar worden. Prachtige historische winkelpanden zullen leeg komen te staan als er geen winst meer gemaakt wordt. 

Laat 80 procent achterwege

Cor Molenaar toont zich positief over de mogelijkheden van klassieke winkels en hij geeft nuttige tips voor winkeliers in zijn boek. Een van de tips is om het 80/20-principe los te laten. Dat is dat 80 procent van de winkel zorgt voor 20 procent van de omzet en dat 20 procent zorgt voor 80 procent van de omzet. Molenaar pleit ervoor om slecht die hoog renderende 20 procent in de winkel te hebben, en de rest aan te bieden via webshops die in de winkel met een tablet of smartphone te raadplegen zijn. Zo zou de winkelier kunnen volstaan met een kleinere winkel en lagere huur.

Social design stad

De meest zorgwekkende ontwikkeling is nog wel het ‘social design’ van de binnenstad. Tot voor kort kon een stad groeien door evenwicht tussen winkels, cultuur, werkgelegenheid en kantoren. Maar als er veel winkels verdwijnen, kan dat de leefbaarheid en welvaart ondermijnen. Alleen als gemeentes, de vastgoedsector en winkeliers met elkaar overleggen en samenwerken, is er nog hoop. 

Verlaag huur en koopprijzen binnenstad

De economen Steven Brakman en Arjen van Witteloostuijn schrijven hierover: “Als het gemis aan aantrekkelijke binnensteden met een gevarieerd winkelaanbod uiteindelijk en per saldo het gewin van besteedbaar inkomen overtreft, is collectief ingrijpen noodzakelijk. Zo gaat dat bij alle collectieve goederen. Waarom zou dat hier anders zijn? En de ingreep is kinderlijk eenvoudig: de huur- en koopprijzen voor ouderwetse winkels in de oude binnensteden moeten drastisch omlaag. 

Met lagere prijzen voor het vastgoed kunnen ook de prijzen voor dat gevarieerde productenaanbod weer omlaag. En ook dat is een oude economische wet: bij lagere prijzen gaat de vraag omhoog. Wie weet, komen de klanten dan ook weer naar die leuke winkels in de binnensteden. En wie weet, wordt de beweging in de richting van niet-creatieve destructie in de Nederlandse binnensteden dan gekeerd.”